Wielki Sandr Brdy
Powierzchnia : 37106.3 ha
Kod obszaru : PLB220001
Forma ochrony w ramach sieci Natura 2000:
obszar specjalnej ochrony ptaków (Dyrektywa Ptasia)
Status obszaru :
obszar wyznaczony [Rozporządzeniem Ministra Środowiska]
Opis :
Obszar jest fragmentem Wielkiego Sandru Tucholskiego (sandr jest to forma polodowcowa mająca postać równiny lub szerokiego stożka, powstała przez osadzanie piachów i żwirów z topniejącego lodowca) objęty w większości granicami Zaborskiego Parku Krajobrazowego, a od południowego wschodu Parku Narodowego Bory Tucholskie oraz przylegająca do Parku Krajobrazowego od zachodu grupa jezior (jezioro Długie, jezioro Księże, jezioro Śluza, jezioro Parczewskie), przez które przepływa rzeka Zbrzyca. Lesistość obszaru wynosi 70%. Obszar odwadnia rzeka Brda wraz ze swymi licznymi dopływani, z których najważniejszym jest Zbrzyca. Wśród jezior liczne są jeziora oligotroficzne (bardzo przejrzyste) i mezotroficzne oraz nieliczne eutroficzne (nieprzejrzyste). Torfowiskom wysokim towarzyszą jeziora dystroficzne (przejrzysta woda).
Rzeźba terenu jest urozmaicona, występują tu wysoczyzny i rozległe wzgórza, liczne pagórki oraz doliny i rynny. W lasach przeważają bory sosnowe; płaszczyzny sandrowe zajmują bory świeże, w obniżeniach terenu występują bory wilgotne, a torfowiska wysokie i obrzeża jeziorek dystroficznych zajmują bory bagienne; zwydmione pagórki pokrywają bory suche. Na glebach żyznych występują grądy i lasy mieszane bukowo-dębowe, w pobliżu cieków i zbiorników wodnych rosną lasy łęgowe i olsy. Roślinność torfowiskowa występuje na torfowiskach niskich związanych z rzekami i jeziorami oraz na torfowiskach wysokich, rozwijających się w zagłębieniach terenu. Na obszarze występuje ponad 100 gatunków ptaków z czego co najmniej 22 gatunki z załącznika I Dyrektywy Ptasiej. W okresie lęgowym obszar zasiedla powyżej 2% lęgowej populacji krajowej takich gatunków jak: nurogęś i puchacz ; co najmniej 1% populacji krajowej: kania ruda i brodziec piskliwy; w stosunkowo wysokiej liczebności obszar zasiedla: bielik, samotnik, dzięcioł czarny, zimorodek i dudek.
Dane uaktualniono w 2009 roku.
Interpretacja turystyczna :
Zarówno obszar jak i zawierający się w nim park narodowy Bory Tucholskie oraz częściowo nakładający się na niego Zaborski Park Krajobrazowy są dużą atrakcją turystyczną. Koleją można dotrzeć do Chojnic lub do Brusów, dalej komunikacją autobusową do Swornegaci lub Chorzykowy. W Swornegaciach, Charzykowych oraz okolicznych miejscowościach wiele możliwości noclegu. Sieć szlaków turystycznych udostępnia obszar dla turystyki pieszej i rowerowej. W bezpośrednim sąsiedztwie obszaru - w Funce nad jeziorem Charzykowskim istnieje duża baza edukacji ekologicznej (zajęcia z ornitologii, rozpoznawania roślin, rozpoznawanie zwierząt po śladach itp.). Wiele możliwości wypożyczenia kajaka lub roweru np. w Charzykowych i Funce.
formy ochrony przyrody
Bory Tucholskie [ park narodowy ],
Bagno Stawek [ rezerwat przyrody ],
Jezioro Laska [ rezerwat przyrody ],
Jezioro Małe Łowne [ rezerwat przyrody ],
Nawionek [ rezerwat przyrody ],
Piecki [ rezerwat przyrody ],
Zaborski [ park krajobrazowy ],
Fragment Borów Tucholskich [ obszar chronionego krajobrazu ],
Okolice Jezior Krępno i Szczytno [ obszar chronionego krajobrazu ],
Zagrozenia :
Niezadawalająca czystość wielu zbiorników wodnych, choć sytuacja uległa poprawie; Zbyt intensywana zabudowa rekreacyjna na terenie Zaborskiego PK.
Ważne dla Europy gatunki zwierząt (z Zał. II Dyr. siedliskawej i z Zał. I Dyr. Ptasiej, w tym gatunki priorytetowe):
bąk [ptak ]
bielik [ptak ]
błotniak stawowy [ptak ]
bocian biały [ptak ]
bóbr europejski [ssak]
derkacz [ptak ]
dzięcioł czarny [ptak ]
dzięcioł średni [ptak ]
gąsiorek [ptak ]
kania czarna [ptak ]
kania ruda [ptak ]
kumak nizinny [płaz ]
lelek [ptak ]
lerka [ptak ]
łabędź krzykliwy [ptak ]
łęczak [ptak ]
mewa mała [ptak ]
nocek duży [ssak]
nocek łydkowłosy [ssak]
piskorz [ryba ]
puchacz [ptak ]
różanka [ryba ]
rybitwa czarna [ptak ]
rybołów [ptak ]
skójka gruboskorupowa [bezkręgowiec ]
traszka grzebieniasta [płaz ]
trzmielojad [ptak ]
włochatka [ptak ]
wydra [ssak]
zimorodek [ptak ]
żuraw [ptak ]
Ważne dla Europy gatunki roślin (z Zał. II Dyr. siedliskawej), w tym gatunki priorytetowe:
sasanka otwarta ,
skalnica torfowiskowa,
obuwik pospolity ,
lipiennik Loesela,
Instytucje, w których można uzyskać informacje o obszarze::
Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Gdańsku
ul. Chmielna 54/57; 80-748 Gdańsk
Pomorska Regionalna Organizacja Turystyczna
ul. Długi Targ 8/10; 80-958 Gdańsk
Tel.: (58) 320 41 39, 323 32 03, 323 32 04, 323 32 05
Fax.: (58) 323 32 03
it@prot.gda.pl; www.prot.gda.pl
Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Gdańsku
Pomorski Urząd Wojewódzki w Gdańsku
Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Toruniu | 
