Główna » Artykuły » Moje artykuły |
Środowisko naturalne Pobrzeży PołudniowobałtyckichPobrzeża Południowobałtyckie są nam już częściowo znane jako pas nizin nadmorskich. To obszar położony na południe od linii brzegowej Morza Bałtyckiego. Krajobrazy były i są tam nadal kształtowane głównie przez fale morskie. Jednak w rzeźbie pobrzeży zauważyć również można ślady działalności lądolodu skandynawskiego i akumulacji rzecznej. Już wiesz
Nauczysz się
1. Pobrzeża Południowobałtyckie – podziałPobrzeże to nadmorski pas lądu, na którym zaznacza się wpływ morza na środowisko przyrodnicze – klimat, wody, roślinność, zwierzęta, a także na działalność człowieka. Zazwyczaj pas ten ma od kilku do kilkudziesięciu kilometrów szerokości. Niekiedy przyjmuje się, że umowną granicą pobrzeża jest poziomica 50 m n.p.m. Polecenie 1 Korzystając z map powyżej, wskaż w pasie Pobrzeży Południowobałtyckich trzy główne makroregiony – krainy geograficzne. Odczytaj nazwy mezoregionów (regionów) wchodzących w skład każdego z nich. Polecenie 2 Korzystając z map, wskaż regiony zaliczające się do Pobrzeży Wschodniobałtyckich. Które z nich znajdują się na terenie Polski? Gdzie dokładnie przebiega granica między Pobrzeżami Południowobałtyckimi a Wschodniobałtyckimi? Warto wiedzieć Niewielka część obszaru Polski zalicza się do Pobrzeży Wschodniobałtyckich. Są to Wzniesienia Górowskie, Równia Ornecka i Nizina Sępopolska. Regiony te nie mają jednak bezpośredniego dostępu do morza, toteż cała morska linia brzegowa Polski należy do Pobrzeży Południowobałtyckich. Przebieg morskiej linii brzegowej w Polsce jest różnorodny. Ogólnie można przyjąć, że na wschodzie i zachodzie jest on urozmaicony, a w części środkowej wyrównany. Na Pobrzeżu Szczecińskim znajduje się wiele wysp wraz z największą z nich Wolinem, które odcinają od pełnego morza Zalew Szczeciński. Z kolei na Pobrzeżu Gdańskim mamy dwa długie półwyspy – Mierzeję Helską i Wiślaną – wydzielające Zatokę Pucką i Zalew Wiślany. Na Pobrzeżu Koszalińskim również występują mierzeje, ale mają one charakter zamknięty i odcinają od morza liczne jeziora przybrzeżne. Przypomnienie z klasy 1.: jak powstaje mierzeja i jezioro przybrzeżne?Piaski pochodzące z podmywanych przez fale morskie brzegów porywa prąd przybrzeżny, który płynie zgodnie z kierunkiem przeważających wiatrów, czyli z zachodu na wschód. Prąd ten osadza piasek w miejscu, gdzie napotyka załamanie linii brzegowej. W wyniku takiej akumulacji morskiej najpierw tworzą się podwodne ławice piasku, następnie pojawiają się maleńkie piaszczyste wysepki, a w efekcie końcowym długi piaszczysty półwysep zwany mierzeją. Początkowo mierzeja odcina od morza zatokę. Jeśli mierzeja połączy się z lądem i całkowicie odetnie zatokę od morza, to wówczas powstaje jezioro mierzejowo‑zalewowe, zwane też przybrzeżnym. 0:00 720p fullscreen Polecenie 3 Wskaż na mapie najważniejsze elementy morskiej linii brzegowej w Polsce. Wąski pas lądu wzdłuż linii brzegowej, na którym zaznacza się działalność fal morskich to wybrzeże. Wyróżnia się dwie główne formy wybrzeża:
Polecenie 4 Poszukaj informacji o miejscowości Trzęsacz, położonej na naszym wybrzeżu. Wyjaśnij, dlaczego to miejsce jest tak ciekawe i warte zwiedzenia. Piasek pokrywa nie tylko plaże. W bliskiej odległości od morza mogą tworzyć się wydmy – piaszczyste wzniesienia o wysokości do kilkudziesięciu metrów. Zostały one usypane z piasków naniesionych przez wiatr wiejący od strony morza (akumulacja wiatrowa). W Polsce najwięcej wydm powstało w okolicach Łeby. Zaliczają się one do najwyższych w Europie – niektóre z nich mają ponad 50 m wysokości. Mówi się, że są to „wędrujące wydmy”, ponieważ ich piasek jest nieustannie przewiewany z jednych miejsc w inne. W ciągu roku wydma może „przemieścić się” nawet o 20 metrów. 0:00 720p fullscreen Schemat budowy wydmy parabolicznej Polecenie 5 Wymień nazwy dwóch parków narodowych znajdujących się w pasie pobrzeży i przypomnij, co jest w nich chronione. 2. Klimat, wody, gleby, roślinność i zwierzętaKlimat jest tym składnikiem środowiska przyrodniczego pobrzeży, na który Morze Bałtyckie ma znaczący wpływ. Przykładami tego są:
W obrębie pobrzeży zaznacza się też pewne niewielkie zróżnicowanie klimatu polegające na zwiększaniu się wpływów kontynentalnych w kierunku wschodnim. Objawia się to m.in. w postaci niższych temperatur zimą w rejonie Zatoki Gdańskiej. Polecenie 6 Korzystając z map klimatycznych, do których linki podano wyżej, scharakteryzuj klimat polskiego pobrzeża. Zwróć uwagę na różnice wewnątrz pasa pobrzeży i je wyjaśnij. Do Morza Bałtyckiego uchodzą dwie główne rzeki Polski – Wisła i Odra – oraz wiele krótszych, odprowadzających wody z obszaru zwanego przymorzem. Wisła i Odra przy swych ujścia utworzyły delty, w których główny nurt rzeki rozgałęzia się. DeltaWisły rozwinęła się w postaci typowego trójkąta z licznymi odnogami. Kilka tysięcy lat temu obszar dzisiejszych Żuław Wiślanych był zatoką oddzieloną od Morza Bałtyckiego mierzeją. Osady, jakie transportowała Wisła do zatoki powoli ją zasypywały, a rzeka rozgałęziała się na liczne odnogi. W 1895 roku przekopano starą mierzeję, by ułatwić odpływ wód rzecznych wprost do morza. Leżące w depresji Jezioro Druzno jest dziś pozostałością po zatoce. Około 30% powierzchni Żuław Wiślanych znajduje się w depresji. Delta Odry rozwinęła się jako długi lej z dwoma ramionami rzeki (Odra Wschodnia i Odra Zachodnia), sięgający do płytkiego Zalewu Szczecińskiego. Dawniej jednak ujście Odry znajdowało się daleko na północy – wpadała ona bezpośrednio do Morza Bałtyckiego, a Zalew Szczeciński i Zatoka Pomorska były lądem. W wyniku podniesienia poziomu morza obszar ten został zalany, a ponad powierzchnią wody pozostały tylko wyspy, m.in. Wolin i Uznam. Zalew Szczeciński łączy się z wodami otwartego morza poprzez wąskie cieśniny – Dziwnę i Świnę po stronie polskiej oraz Pianę po stronie niemieckiej. Polecenie 7
Obszary deltowe pokryły żyzne glebynapływowe – mady. Przy ujściu Odry występują też czarne ziemie i gleby bagienne, które są charakterystyczne dla bezodpływowych zagłębień terenu, w tym jezior przybrzeżnych. Na pozostałym obszarze pasa pobrzeży, na równiach morenowych dominują gleby bielicowe i płowe, a ponadto miejscami pojawiają się gleby brunatne. W roślinności naturalnej Pobrzeży Południowobałtyckich przeważają lasy sosnowe i mieszane. Największe ich kompleksy to Puszcze: Goleniowska, Koszalińska i Słupska. Ponadto spotkać można łąki bagienne, wrzosowiska oraz torfowiska z roślinnością trawiastą i trzcinową. W sąsiedztwie plaż i na wydmach rosną gatunki chronione, np. mikołajek nadmorski. Wśród zwierząt nadmorskich dominują ptaki – mewy, rybitwy, bieliki. Nad jeziorami przybrzeżnymi swoje siedliska mają m.in. czaple siwe i łabędzie nieme. Z innych zwierząt wymienić trzeba żubry, które żyją w lasach wyspy Wolin. W wodach przybrzeżnych czasami dostrzec można foki i morświny. Zdarza się też, że te zwierzęta – chore lub martwe – leżą na plaży. 3. Typy krajobrazów naturalnych na Pobrzeżach PołudniowobałtyckichBiorąc pod uwagę opisane powyżej składniki środowiska przyrodniczego Pobrzeży Południowobałtyckich, wyróżnić można tam 3 grupy krajobrazów naturalnych:
W głębi lądu przeważają polodowcowe równiny morenowe, które pokryte są lasami i polami uprawnymi. Przy ujściach Wisły i Odry oraz wokół jezior przybrzeżnych występują wilgotne równiny płaskich obniżeń terenu, gdzie dominuje roślinność bagienna i łąkowa (rejony deltowe wykorzystywane są do celów rolniczych). Wzdłuż całego wybrzeża mamy piaszczyste krajobrazy plaż, które są urozmaicone wysokimi klifami na większej części Pobrzeża Szczecińskiego i miejscami na pozostałych pobrzeżach. W sąsiedztwie plaż często występują też wydmy, przy czym największe z nich znajdują się w okolicach Łeby. Dwie długie, otwarte mierzeje to charakterystyczne elementy krajobrazu Pobrzeża Gdańskiego, a liczne krótsze mierzeje zamykające jeziora przybrzeżne są typowe dla Pobrzeża Koszalińskiego. Polecenie 8 Na zdjęciach powyżej wskaż przykłady skutków erozji i akumulacji – morskiej, rzecznej, wiatrowej, lodowcowej. Podsumowanie
| |
Wyświetleń: 139 | Rating: 0.0/0 |
Liczba wszystkich komentarzy: 0 | |